ADRENAL BEZ HASTALIKLARI

Adrenal Bezleri Nedir?
Adrenal bezleri, böbreklerin üzerinde bulunan iki küçük organdır. Üçgen şeklindedirler ve yaklaşık olarak bir başparmak büyüklüğündedirler. Adrenal bezler hormon ürettikleri için endokrin bezler olarak bilinir. Bu hormonlar kan basıncının, kandaki kimyasal seviyelerin, vücutta su kullanımının, glikoz kullanımının ve stres zamanlarında “savaş ya da kaç” reaksiyonunun kontrolünde rol oynar. Bu adrenal hormonlar arasında kortizol, aldosteron, adrenalin hormonları – epinefrin ve norepinefrin – ve vücudun seks hormonlarının (östrojen ve androjenler) küçük bir kısmı bulunur.

Adrenal Bezi Sorunları Nelerdir?
Adrenal bezi hastalıkları nispeten nadirdir. Bir hastanın adrenal bezin çıkarılması gerekmesinin en yaygın nedeni, adrenal içinde bulunan bir tümörün aşırı hormon üretimidir. Bu tümörlerin çoğu küçüktür ve kanser değildir. Genellikle laparoskopik tekniklerle çıkarılabilen iyi huylu büyümeler olarak bilinirler. Adrenal bezin çıkarılması, çok büyük tümörler gibi fazla hormon üretmiyor olsalar veya tümörün kanser olabileceğine dair bir şüphe varsa veya bazen kötü huylu olarak anılsa bile, belirli tümörler için gerekli olabilir. Neyse ki kötü huylu adrenal tümörler nadirdir. Bir adrenal kitle veya tümör bazen hasta başka bir sorunu değerlendirilirken yapılan ultrasonografi veya bilgisayarlı tomografi gibi görüntüleme tekniğinde tesadüfen bulunur.

Adrenal Bezi Sorunlarının Belirtileri Nelerdir?
Adrenal bezi problemleri olan hastalar, bezin anormal aşırı hormon üretimiyle ilgili çeşitli semptomlara sahip olabilir. Fazla hormon üretimiyle ilişkili adrenal tümörler arasında feokromositomalar, aldosteron üreten tümörler ve kortizol üreten tümörler bulunur. Bu tümörlerden bazıları ve tipik özellikleri aşağıda verilmiştir.
Feokromositomalar, çok yüksek tansiyona ve birkaç saniyeden birkaç dakikaya kadar sürebilen şiddetli baş ağrıları, aşırı terleme, anksiyete, çarpıntı ve hızlı kalp atış hızıyla karakterize periyodik büyülere neden olabilen aşırı hormonlar üretir.
Aldosteron üreten tümörler, yüksek tansiyon ve düşük serum (kan) potasyum seviyelerine neden olur. Bazı hastalarda bu, halsizlik, yorgunluk ve sık idrara çıkma semptomlarına neden olabilir.
Kortizol üreten tümörler, obezite (özellikle yüz ve gövde), yüksek kan şekeri, yüksek tansiyon, adet düzensizlikleri, kırılgan cilt ve belirgin çatlaklarla karakterize edilebilen Cushing sendromu adı verilen bir sendroma neden olur. Genel olarak, adrenal tümörler, Cushing sendromu vakalarının yaklaşık% 20’sini oluşturur.
Adrenalde tesadüfen bulunan bir kitle, yukarıdaki tümör tiplerinden herhangi biri olabilir veya hiç hormon üretmeyebilir. Tesadüfen bulunan adrenal kitlelerin çoğu fazla hormon üretmez, semptomlara neden olmaz, iyi huyludur ve çıkarılmasına gerek yoktur.

Adrenal tümörlerin cerrahi olarak çıkarılması yalnızca şu durumlarda gereklidir:
• Tümörün aşırı hormon ürettiği tespit edildiyse
• Boyut olarak büyükse (çapı 5 santimetreden fazla)
• Tümörün kötü huylu olabileceğine dair bir şüphe varsa.
• Adrenal bez kanserleri (adrenal kortikal kanser), genellikle tanı anında çok büyük olan nadir tümörlerdir. Bu tümörlerin çıkarılması genellikle açık adrenal cerrahi ile yapılır.

Adrenal Bezi Sorunlarının Tanısında Tetkikler Nelerdir?
Semptomlara dayanarak bir adrenal tümör şüphesi varsa veya röntgen ile tespit edilmişse, tümörün aşırı hormon üretip üretmediğini belirlemek için hastaya bazı kan ve idrar testleri yapılmalıdır.
Şüpheli adrenal tümörün yerini belirlemek için bilgisayarlı tomografi taraması, nükleer tıp taraması veya manyetik rezonans görüntüleme testleri yaygın olarak kullanılır.

Adrenal Bezi Tümörlerinde Tedavi
Adrenal bezin ameliyatla alınması, aşırı hormon salgılayan adrenal tümörlü hastalar ve kötü huylu görünen primer adrenal tümörler için tercih edilen tedavidir. Ameliyat tekniği kitlenin büyüklüğü ve hasta özelliklerine göre belirlenmekle birlikte açık veya laparoskopik yöntemle yapılabilmektedir. Ancak günümüzde standart olarak tercih edilen yöntem laparoskopik adrenalektomidir.

Laparoskopik Adrenalektominin Avantajları Nelerdir?
Geçmişte, bir adrenal bez tümörünün çıkarılması için karın, yan taraf veya sırtta 15-20 santimetrelik büyük bir kesi yapılması gerekliydi. Günümüzde minimal invaziv cerrahi olarak bilinen teknikle adrenal bezin çıkarılması (“laparoskopik adrenalektomi” olarak da bilinir) üç veya dört adet 1 santimetrelik kesiden yapılabilmektedir. Hastalar bir veya iki gün içinde hastaneden çıkıp, açık ameliyattan iyileşen hastalara göre daha çabuk işe dönebilirler. Ameliyatın sonuçları, işlemin türüne ve hastanın genel durumuna bağlı olarak değişebilir.

Avantajlar şunlardır:
• Ameliyat sonrası daha az ağrı
• Hastanede daha kısa kalış
• Normal aktiviteye daha hızlı dönüş
• Yara izinin daha küçük olması
• Fıtıklaşma veya yara yeri enfeksiyon riskinin daha az olması

Laparoskopik Adrenalektomi Nasıl Yapılır?
• Ameliyat genel anestezi altında yapılır. Hastaya ameliyat için gerekli pozisyon verilir.
• Göbek deliğine yaklaşık 2 cm uzaklıkta bir bölgeden bir kanül (dar, tüp benzeri bir alet) yerleştirilir.
• Kanül içerisinden özel bir kameraya bağlı bir laparoskop (küçük bir teleskop) yerleştirilir. Bu, cerraha, bir televizyon ekranında hastanın iç organlarının büyütülmüş bir görüntüsünü verir.
• Üst karın bölgesindeki karın boşluğuna veya kaburgaların hemen altına adrenal bezin ataşmanlarından hassas bir şekilde ayrılmasını sağlayan toplam 2 ya da 3 adet daha kanüller yerleştirilir. Adrenal bezi serbest bırakıldıktan sonra küçük bir torbaya yerleştirilir ve daha sonra kesilerden birinden çıkarılır. Tümörü güvenli bir şekilde çıkarmak için neredeyse her zaman tüm adrenal bezin çıkarılması gereklidir.
• Adrenal bez çıkarıldıktan sonra küçük kesiler kapatılır.

Ameliyat Sonrası Neler Yaşayacağım?
Operasyondan sonra yakın izlem altında olacaksınız. Pek çok insan birkaç gün içinde kendini daha iyi hissetmesine rağmen, vücudunuzun iyileşmek için zamana ihtiyacı olduğunu unutmayın.
Laparoskopik adrenal bezin çıkarılmasından sonra, çoğu hasta normal bir yataklı serviste izlenebilir. Bazen feokromasitomalı bir hasta, kan basıncını izlemek için ameliyattan sonra bir yoğun bakım ünitesine yatmayı gerektirebilir. Çoğu hasta, ameliyattan sonraki bir veya iki gün içinde hastaneden taburcu edilebilir.
Aldosteron üreten tümörü olan hastaların ameliyattan sonra serum potasyum seviyelerini kontrol ettirmeleri gerekecek ve kan basınçlarını kontrol etmek için ilaç almaya devam etmeleri gerekebilir.
Kortizol üreten tümörleri ve Cushing sendromu olan hastaların ameliyattan sonra prednizon veya kortizol hapları almaları gerekecektir. Kalan normal adrenal bez yeterli kortizol hormonu üretimine döndüğünden, doz zamanla azaltılır.
Hastalar, ameliyattan sonra evde hafif aktiviteler yapmaya teşvik edilir.
Ameliyat sonrası ağrı genellikle hafiftir ve hastalar ağrı kesiciye veya ağrı kesiciye ihtiyaç duyabilir.
Çoğu hasta birkaç hafta içinde araba kullanmak, merdiven çıkmak, hafif kaldırmak ve çalışmak dahil normal aktivitelerine devam edebilir.

Ameliyat sırasında veya sonrasında hangi komplikasyonlar olabilir?
Her operasyonda olduğu gibi, bir komplikasyon riski vardır. Operasyon sırasındaki komplikasyonlar şunları içerebilir:
• Genel anesteziye bağlı reaksiyon
• Yüksek tansiyon (özellikle feokromositomada)
• Kanama
• Diğer organların yaralanması (Adrenal bezlerine komşu organlar)
• Laparoskopik adrenalektomiden sonra yara sorunları, kan pıhtıları, kalp krizi ve diğer ciddi komplikasyonlar son derece nadirdir.